Ochrona pracy kobiet w ciąży

Celem pracy jest omówienie najważniejszych zagadnień związanych ze szczególną prawną ochroną kobiet w związku z macierzyństwem.

Prawo pracy poza powszechną ochroną przed wypowiedzeniem przewiduje także inne środki dodatkowo chroniące trwałość stosunku pracy. Instytucje te mają zastosowanie wobec pracowników znajdujących się w określonej przez przepisy sytuacji rodzinnej lub osobistej bądź też pełniących określone funkcje społeczne. Tworzą one system szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem. Ochrona ta – poza wyjątkowymi przypadkami - nie jest uzależniona od rodzaju umowy o pracę. Orzecznictwo sądowe obejmuje nią także pracowników zatrudnionych na podstawie powołania, wobec których nie mają zastosowania przepisy o powszechnej ochronie przed wypowiedzeniem stosunku pracy. Od ochrony powszechnej odróżnia ją także i to, że zasadniczo nie przysługuje bezterminowo, ale przez pewien ustalony w przepisach okres. Szczególna ochrona przed wypowiedzeniem tylko w niewielkim zakresie wynika z przepisów kodeksu pracy; przewidują ją głównie akty pozakodeksowe, różniące się znacznie sposobem unormowania tej ochrony, posługujące się różną terminologią, co powoduje, iż w wielu wypadkach stan prawny pod tym względem nie jest do końca czytelny .

W naszym prawie stosowane są dwa podstawowe środki szczególnej ochrony przed wypowiedzeniem - zakaz wypowiadania oraz zgoda określonego organu na wypowiedzenie pracownikowi stosunku pracy. W zależności od intensywności ochrony szczególnej można wyróżnić następujące jej stopnie :

1) ochronę pierwszego stopnia - najsłabszą, polegająca na obowiązku uzyskania zgody na wypowiedzenie stosunku pracy;

2) ochronę drugiego stopnia, polegającą na obowiązku uzyskania zgody na wypowiedzenie i rozwiązanie stosunku pracy na skutek wypowiedzenia złożonego zanim zaistniały okoliczności uzasadniające objecie pracownika szczególną ochroną przed wypowiedzeniem;

3) ochronę trzeciego stopnia, polegającą na ustanowieniu zakazu wypowiadania umów o pracę pracownikom znajdującym się w szczególnej sytuacji osobistej lub rodzinnej;

4) ochronę czwartego stopnia - najsilniejszą, polegającą na zakazie wypowiedzenia umowy o pracę oraz rozwiązania na skutek wypowiedzenia złożonego zanim pracownik znalazł się w sytuacji, z uwagi na którą został ustanowiony zakaz.

Praca składa się z czterech rozdziałów. W rozdziale pierwszym przedstawiono ogólne zagadnienia ochrony pracy kobiet, w tym przede wszystkim kwestię ochrony pracy kobiet w prawie Unii Europejskiej.

Drugi rozdział pracy poświęcony jest omówieniu urlopu macierzyńskiego. W rozdziale tym przedstawiono zagadnienia związane z pojęciem i funkcją urlopu macierzyńskiego, wymiarem i rozkładem urlopu macierzyńskiego, ochroną trwałości stosunku pracy w okresie urlopu macierzyńskiego, urlopem na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz zasiłkiem macierzyńskim.

W trzecim rozdziale pracy poruszone zostały kwestie dotyczące szczególnej ochrony zdrowia pracownicy w okresie ciąży lub karmienia. Opisano tu takie zagadnienia, jak: zakaz zatrudniania przy pracach wzbronionych kobietom w ciąży, obowiązek przeniesienia kobiety w ciąży do innej pracy, zakaz zatrudniania kobiet w ciąży w porze nocnej i w godzinach nadliczbowych oraz zakaz delegowania kobiet poza stałe miejsce pracy.

Czwarty rozdział pracy poświęcony jest urlopowi wychowawczemu. Rozdział ten zawiera dwa bloki tematyczne - wykorzystanie prawa do urlopu wychowawczego oraz szczególną ochronę stosunku pracy w okresie urlopu wychowawczego.

Podczas pisania pracy korzystano z różnorodnych źródeł: aktów normatywnych, komentarzy do kodeksu pracy, podręczników omawiających zagadnienia z zakresu prawa pracy, monografii dotyczących problematyki ochrony pracy kobiet, a także z orzecznictwa Sądu Najwyższego.